HAT SANATI HAKKINDA BİLİNMESİ GEREKEN TERİMLER

HAT SANATI HAKKINDA BİLİNMESİ GEREKEN TERİMLER

Hüsn-i hat sanatını tanımak isteyen ve bu yola gönü veren kişilerin muhakkak bilmesi gereken terimler. Bu terimler terminolojisini bilmek sanatı daha iyi tanımayı ve icra etmeyi sağlar. Bu sebeple bu terimleri sizler için kısaca derledik.

Hüsn; kelimesi güzel demektir. Arapça bir kelimedir.

Hat: Çizgi anlamına gelmektedir. Gündelik hayatta birçok konuda kullanılır.

Hüsn-i Hat: Güzel çizgi anlamına gelir. Sanat açısından da sanat ölçüleriyle yazılmış yazıya hüsn-i hat denir.

Hattat: hat sanatını icra eden kişilere denir. Arapça mübalağalı ism-i fail vezninden gelir.

İs Mürekkebi: Çam isinden elden edilen ve doğal yollarla hazırlanan geleneksel hat mürekkebine denir.

Hokka: içinde ipek ipliğin olduğu bir mürekkep hazırlama kabıdır. Bununla beraber iplik içine mürekkep ve saf su konularak hazırlanır. Kalem hokkaya batırılarak kullanılır. Hokka kullanmanın en önemli etkisi, kalem ucuna yeterli mürekkebi verir ve kağıda düzgün bir şekilde akmasını sağlar.

Aherli Kağıt: Geleneksel yöntemlerle hazırlanmış hat kağıdına denir. Aher dediğimiz yumurta akı ve şaptan elde edilen sıvının kağıda sürülmesi ve bazı işlemlerden geçmiş halidir. Hat sanatının en önemli malzemesidir.

Meşk: aşk ile yapılan ve sanat derslerindeki eğitime meşk denir. Aşk kelimesinden gelmekte olup hat dersi alan kişiye de ‘’meşk etti’’ tabiri kullanılır.

Aklam-ı Sitte: Aklam arapça kalemler anlamına gelir, Sitte ise altı demektir. Aklamı sitte tabiri Altı kalem demektir. Yani en çok kullanılan altı çeşit yazı demektir. Sülüs, Nesih, Rikaa, Tevki, Muhakkak ve Reyhani yazı türlerine verilen isimdir.

Sülüs: Üçte bir demektir. Yazının üçte birlik kısmı değişir. Bu sebeple bu yazı çeşidine sülüs ismi verilmiştir.

Nesih: Müsvedde notları temiz güzel yazıya geçirince notların hükmü kalktığından dolayı nesih ismi bu yazıya verilmiştir. Bu yazı türü daha çok kitap yazmada kullanıldığı için bu ismi almıştır.

Rika: Son Osmanlı hattatlarının icat ettiği yazı türüdür. Hızlı anlamına geldiği gibi bu yazı da süratle yazılır ve buna elverişlidir.

Divani: Osmanlı divan kurulunun kararları bu yazı ile yazıldığı için divani ismini almıştır. Bu yazı Osmanlı döneminde sadece resmi beraatlarda kullanılırdı. Aksi durumlarda kullanılması yasaklanmıştır.

Talik: Meyilli anlamına gelir. Yazılarda da meyilli yazılara verilen isimdir. İranlı hattatların icat ettiği ve Osmanlı hattatlarının estetik zirveye ulaştırdığı yazıdır.

Bambu Kalem: Bambu kamışından elde edilen kaleme verilen isimdir. Sert ve esnek bir yazıya sahip olduğu için hat sanatında kullanılır.

Divit: Osmanlı döneminde özellikle kullanılan kaleme verilen isimdir. Bu sadece kalem olmayıp hokka ve kalemin bir olduğu bir kaptır. Yolculukta çok sık kullanılmıştır. Çok farklı örnekleri de vardır.

Bu yazımızda en çok kullanılan bu tabirleri sizler için açıkladık. Yorumlarda siz de fikirlerinizi ve paylaşmak istediklerinizi yazabilirsiniz.

Hattat İslam Kaya 

Paye Haber