OSMANLI DÖNEMİNDE MEZAR TAŞLARI GELENEĞİ

OSMANLI’DA MEZAR TAŞLARI

Yaptıkları her şeyin ardında bir bilgelik, incelik, zarafet vs bulunan Osmanlı dönemi, mezar taşlarında da bu özelliklerini göstermiştir. Aslında şaşırmamak gerek. Çünkü onlar günlük hayatında yaptıkları en ufak bir şeyi bile öylesine olsun mantığıyla yapmazlardı.

Bilgeliğini ve inceliğini mezar taşlarına da yansıtan Osmanlı, her kıdeme/sıfata ayrı mezar taşı işlemiş. Kadınından çocuğuna, padişahından sanatçısına ve daha şaşıracağımız birçok çeşit mezar taşları yapmışlar.

Bu mezar taşlarının isimlerinden ve özelliklerinden kısaca bahsedelim:

Kadın mezar taşları; kadının inceliğini, naifliğini en güzel simgeleyen çiçeklerle ve takılarla süslenirmiş.

Genç yaşta ölen kadınların mezar taşları; ayak taşlarına boynu bükük/kırık gül goncası işlenirmiş.

Paşa, defterdar, devlet adamları vs mezar taşları; bu mezar taşlarının başına da burma sarıklı başlık işlenirmiş. Bu sarıklı mezar taşlarını Sokullu Mehmet Paşa türbesi civarında birçok mezar taşında görmek mümkündür.

Örfi Destarlı Kavuk 1; bu kavuğun işlendiği mezar taşlarının sahipleri genel olarak küçük ve orta kademeden kadılar, ulema, müftüler, imamlar, derviş ve şeyhler vs dir.

Örfi Destarlı Kavuk 2; üst dereceli ulemaya ait. Bu kavuğun işlendiği mezar taşlarının sahipleri genel olarak şeyhülislamlar, kazaskerler, üst dereceden kadılar, Mekke ve Medine’de hizmet eden hocalardır.

Kallavi kavuk; Osmanlı dönemi yönetiminde sadrazam, Kubbealtı vezirleri ve kaptan-ı deryaların mezar taşlarına işlenirmiş. O dönemde bu kavuklar sadece orduyla sefere çıkıldığında ve arefe günlerinde kullanılırmış.

Katibi kavuk; bu kavuk çeşidini baş kapı kethüdaları, kapıkulu görevlileri ve üst düzey yeniçeriler tarafından kullanılırmış ve bu sıfattaki insanların mezar taşlarına katibi kavuk işlenirmiş. Aynı zamanda İstanbul mezarlıklarında çok sık rastlanılan bir mezar taşı çeşididir.

Fesli mezar taşları; bu mezar taşları kişinin mesleği, sıfatı hakkında net bir bilgi vermez. Yalnızca mezar sahibinin hangi dönemde yaşadığı hakkında bilgimiz olur.

Ressam mezar taşları; bu mezar taşlarında çeşitli resim motifleri işlenerek o mezar sahibinin resimle ilgilendiğini, ressam olduğunu anlarız.

Servi ağacı; bu ağaç şahsına münhasır kokusu var ve yaz - kış yeşil kalan bir türdür. Bu ağaç türünün işlendiği mezar taşları Vahdeti sembolize eder.

Servi içinde servi motifi; bu motifle süslenmiş mezar taşı doğum esnasında ölen anneyi ve doğurduğu kız çocuğunu temsilen kullanılırmış.

Geometrik şekilli mezar taşları; üzerlerine eşkenar, kare, daire gibi işlenen geometrik şekiller sonsuzluğun, kainatın sembolleridir.

Seleme Deveci

(Paye Haber Editörü)

Kaynakça

gzt.com