SELÇUKLULARIN ATASI SELÇUK BEY KİMDİR? MÜSLÜMAN MIYDI?
SELÇUK BEY KİMDİR?
Selçuk Bey’in yaklaşık 900 yılında doğduğu tahmin edilmektedir. Selçuk adının ne anlama geldiği ise ihtilaflıdır, bazı kaynaklarda “küçük sel”, “küçük sal” anlamına geldiği yazmaktayken farklı kaynaklarda ise Kırgızlar’ın Muz (Buz) dağı adını verdiği Sel-Tağ’dan ya da “mücadeleci” anlamına gelen salçuğ kelimesinden alınmış olabileceği yazmaktadır.
Selçuk Bey’in ailesi Oğuzlar’ın Kınık boyuna mensuptur ve babası Dukak beydir. Dukak Bey, Oğuz Yabgu Devleti’nde üst rütbelere sahip başarılı bir devlet adamı ve komutan olduğu için “Temür Yalığ” yani Demir Yaylı lakabıyla anılırdı.
Selçuk Bey’in Dukak Bey’den önceki ataları bilinmemekle beraber soyunun efsanevi Türk Hükümdarı Alp Er Tunga’ya (Efrasiyab) dayandığı kabul edilmiştir. Nizamülmülk’de Selçuklular’ın soyunun Alp Er Tunga’ya dayandığını ve babadan oğula hükümdar olduklarını yazmıştır.
Selçuk on yedi-on sekiz yaşlarındayken babası ölmüştür.
Oğuz Yabgusu Selçuk’un maharetli olduğunu bildiği için onu subaşı tayin etmiştir.
Selçuk’un zamanla Oğuz Yabgusu ile daha da yakınlaşması diğer devlet adamlarını kıskandırmış ve Selçuk’un yabgunun sürekli yanında oturması yabgunun hatununu kıskandırmış ve yabguyu Selçuk’a karşı doldurup saraydan attırmaya çalışmıştır. Selçuk’ta üzerine gelen baskıya dayanamamış ve saraydan ayrılmıştır.
SELÇUK BEY NASIL MÜSLÜMAN OLDU?
Selçuk Bey, Oğuz Yabgu sarayından ayrılıp muhtemelen 961 yılında 100 süvari, kalabalık maiyeti ve çok sayıda hayvan sürüsüyle Cend şehrine gitti.
Cend şehri, Türk ülkeleri ile İslam ülkeleri arasındaki sınır bölge idi.
Selçuk Bey’de bu bölgede halkının asimile olup yok olmasındansa müslüman olup ayrı bir millet olarak kalmayı tercih etti. Bu her ne kadar siyasi bir karar olarak görünse de Selçuk Bey İslamiyet’i öğrenmek için Harizm’deki Zendek şehrinin ve Buhara’nın yöneticilerinden kendilerine İslam alimleri, hocalar gönderilmesini istedi. Bu olay aslında Selçukluların hiçbir zaman dinleri hakkında bilgisiz ve cahil kalmadıkların bir göstergesidir.
İslam’ı öğretmeye gelen hocalar sayesinde, İslam, Selçuk Bey’e bağlı Oğuzlar arasında hızla yayıldı.
Selçuk Bey müslüman olduktan sonra Oğuz Yabgu Devleti ve gayri müslim Türk boylarıyla ilişkilere son verdi ve onlara karşı yürütülen cihad harekatına katıldı. Oğlu Mikail’de muhtemelen böyle bir sefer sırasında şehit oldu. Oğuzlar bu tarihten sonra Selâcika, Selcûkıyyân ve Türkmen adlarıyla anılmaya başlandı.
Selçuk Bey müslüman olduktan sonra itibarı daha da arttı ve kalabalık topluluklar onun etrafında toplandı. Oğuz Yabgu Devleti ile giriştiği mücadeleler sonucunda bir zamanlar sığındığı Cend Şehrini hakimiyeti altına aldı ve Selçuklu Beyliğinin başkenti yaptı. Selçuk Bey bu zamandan sonra “el-Melikü’l-gāzî” unvanıyla anılmaya başlandı.
Selçuk Bey’in Belac ve Beruket şehirlerini de fethetmesiyle farklı ülkelerdeki birçok Türk, Selçuk Bey’e tabi olmak için Cend’e akın etti.
Selçuk Bey bölgeye hakim olan Sâmânî ve Karahanlı devletleri tarafından da itibar gördüğü Sâmânîler’in, ülkelerini işgal eden Karahanlılar’a karşı Selçuk Bey’den yardım istemelerinden de anlaşılmaktadır. Samanilerin, Selçuk Bey’in oğlu Arlan Yabgu’nun yardımıyla topraklarını geri almaları Selçukî’ler için önemli bir dönüm noktası olmuştu. Samaniler bu yardım karşılığında Buhara’ya bağlı Nur kasabasını Selçuk’a bağlı oğuzlara verdir ve Selçuk Bey, Cend’te kalırken oğlu Arslan Yabgu Nur kasabasına göç etti. Samaniler 1004 yılında Selçuklular’ın yardımıyla Karahanlıları yendi.
Selçuk Bey yaklaşık 1007 yılında 100 veya 107 yaşında vefat etti. Selçuk Bey’in Mikail, Arslan Yabgu (İsrail), Musa ve Yusuf Yınal adında 4 oğlu vardı ve ileride Büyük Selçuklu Devleti’ni kuracak olan Tuğrul ve Çağrı Beyler, Selçuk Bey’in torunu, Mikail Bey’in oğulları idi.
Selçuk Bey verdiği bu müslüman olma kararıyla belki de bilmeden koca bir kavmin yani Sultan Alparslan’dan sonra Anadolu Türk’ü olarak anılacak olan kavmin kaderini değiştirmiştir ve yok olmaktan kurtarmıştır. Bugün dahi Anadolu’da müslüman olarak doğan her Türk’ün, Allah’ın izniyle Selçuk Bey sayesinde müslüman olarak doğduğunu söylemek yanlış olmaz.
Kaynak: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi
Hazırlayan: Yusuf Bilal Dönmez
Web.tv
