Hüsn-i hat sanatında mürekkep olarak kullanılan hokka nedir? Nasıl kullanıma hazır hale getirilir? Bütün detaylarıyla bu konuyu ele alacağız…
HAT SANATINDA HOKKA NEDİR NASIL HAZIRLANIR
Hüsn-i hat sanatında mürekkep olarak kullanılan hokka nedir? Nasıl kullanıma hazır hale getirilir? Bütün detaylarıyla bu konuyu ele alacağız…
Hokka; metal veya camdan oluşan, içine mürekkep konulan kap demektir.
Neden hokka kullanılır?
Kalem; direkt olarak mürekkebe batırılarak yazı yazılması mümkün değildir. Zira mürekkebi kaleme fazla vereceği gibi kağıt ile ilk temasında damla olarak akmasına sebep olacaktır. Bu nedenle hat sanatında yazı için hokka hazırlanır.
Hokka Hazırlamak İçin Gerekli Malzemeler ve Özellikleri
Hokka hazırlamak için gerekli malzemeler;
İpek iplik (lika) Cam veya metalden oluşan küçük kab Saf su (Kireçsiz su, doğal su, hazır su) İs mürekkebi veya renkli mürekkepler Karıştırma çubuğu Damlalık
Lika denilen madde ipekten oluşur. Ne pamuk halinde ne de iplik şeklinde ikisinin ortası şeklinde hazır bulunmaktadır. Lika yerine elyaf benzeri veya pamuk benzeri maddeler kullanmak kesinlikle aynı işlemi görmez.
İs mürekkebi veya su bazlı renkli mürekkepler hokka hazırlamada kullanılır. Akışkanlığı iyi olmalıdır. Kimyasal karışımlı veya uçucu etkisi olan mürekkepler hokka hazırlamaya uygun değildir.
Kullanılan suyun kireçsiz su olması tavsiye edilir. Zira kireçli su hokkanın karışımına ve mürekkebin akışkanlığına olumsuz etki gösterir.
Karıştırma çubuğu genelde kirpi oklarından olsa da bunun bulunmadığı durumlarda ince bir malzeme de aynı işlemi görecektir. Kalın bir çubuk benzeri malzeme kullanmak karışımı tam olarak yapamaz. Bundan dolayı bu hususa da dikkat etmek gerekir.
Malzeme özelliklerinden kısaca bahsettikten sonra hokka hazırlamaya geçebiliriz.
Hokka Hazırlama ve Ayarlama
Önce yapmamız gereken, likayı hafif ıslatarak hokkanın içine yerleştirmek. Daha sonra mürekkebi damlalık ile hokkanın içine koyuyoruz. Buradaki ölçü mürekkebin lika ile karışmasını sağlayana kadar koymak, fazla sıvı olacak şekilde koymaktan kaçınmak gerekir. Mürekkepten sonra damlalık ile su damlatarak karıştırmak lazımdır.
Hokka içinde mürekkep ve su ayarı dengede yapmak gerekir. Eğer çok açık renkli yazı istersen mürekkebi az suyu fazla ekleyebiliriz. Ama genel olarak koyu mürekkep içinde mürekkep fazla su az olmalıdır.
Su ve mürekkep ölçüsü en kolay şekilde nasıl belirlenir?
Hokkayı elinizle ters çevrildiğine aşağı doğru akmamalıdır. Çok da kuru olmamalı. Karışım çubuğu ile baskı yapıldığında hafif göllenme meydana gelmelidir.
Bu ölçüye göre hazırlanan hokka kullanışlı olur. Aksi halde yani çok az mürekkep ve su olduğunda kalemin yazması çok zorlaşır. Tam tersi yönde çok su veya mürekkep olursa da hokka işlevi görülmez, direkt olarak kağıda mürekkep akar.
Elbette hokka hazırlamanın kuralları ve yapılması gerekenler bunlar olsa da birkaç defa deneyerek bu konuyu daha iyi öğrenebiliriz. Ama özellikle dikkat etmemiz gereken hususlar kısaca bu şekildedir.
Konu ile ilgili fotoğraflara sırasıyla bakıp hazırlayabilirsiniz.
Akışkan Kalem ve Güzel Yazma
Kaliteli malzeme kullanmak ve mürekkep su ayarına dikkat ederek hazırlamak, yazı açısından da çok kolay ve rahat olacaktır.
Kalemin güzel yazmamasının tek sebebi hokka değildir. Kalem cinsi ve kalem ucunun düzgün açılmış olması ve kalemde şak işleminin mutlaka olması gerekir. Şak işlemi ise kalemin 2 mm aralıklarda çatlamış olması gerekir. Tek kamış cinsi kalemlerde tek orta kısımda çatlama işlemi olması yeterlidir.
Mürekkep kalitesinin de önemli etkisi vardır. Rahat ve akışkan bir mürekkep ile güzel yazmak kolay olur. Bu durumlarda mürekkep tavsiyeleri alarak doğru seçim yapılır.
Yazıya elverişli kalemin üzerinde rahat hareket ettiği bir kağıt olması gerekir. Matkuşe kağıtlar yeni başlangıç için yeterli olabilir. Zamanla aherli yani terbiye edilmiş kağıtları kullanmak gerekir. Bu sebeple kağıdın da iyi olması şarttır.
Yazı yazarken oturma düzenimiz kalem tutuşumuz her yönden detaylı dikkat edilmesi gereken konular arasındadır. El kalem ve göz hizaları kağıdın doğru tutulması ve özellikle yazı altlığı kullanılmalıdır. Yazı altlığı kalemin kağıda tam temas etmesini sağlar.
Güzel yazı için tavsiyeler saymak bitmez. Bu konularda her zaman üstadlardan bilgi istemek danışmak faydalı olacaktır.
Bu yazımızda detaylı olarak hokka konusunu ele aldık. Bu konu ile ilgili fikir ve düşüncelerinizi bizimle paylaşabilirsiniz. Ayrıca bu yazıyı faydalı bulduysanız beğenip paylaşarak başka insanların da istifade etmesini sağlayabilirsiniz.
Hürmet ve Muhabbetlerimle
İslam Kaya
Paye Sanat
Malatya 2023