Hat sanatı, İslam sanatlarının en önemli parçalarından biridir.
Hat sanatı, İslam sanatlarının en önemli parçalarından biridir. Sadece İslam sanatları için değil müslümanlar için de oldukça önem arz eden bir sanat dalıdır.
El sanatları kategorisine giren hat sanatının başlangıcı çok eski dönemlere dayanmaktadır. Uzun yıllardan beridir kitap kapaklarına, tabelalara, tablolara vs yazılmaktadır. Kur’an ayetlerini, hadisleri, duaları ve zikirleri daha estetik bir şekilde yazmaya yardımcı olan bu sanatın camilerimizin dekorasyonunda da önemli bir rolü vardır. Camiye gelen insanlara manevi bir atmosfer sunuyor.
Hat sanatını icra edenlere hattat denir. Hattatlar cami duvarlarına hat yazılarını yazmadan önce tasarımını yaparlar ondan sonra duvara işlemeye başlarlar. Tabii her köşeye yazılması gerek levha farklıdır.
Pekii nereye hangi levha yazılır?
Kapılar: Her caminin cümle kapısı diye adlandırılan avlu girişinde veya direkt giriş kapılarında Hicr Suresinin 46. ayeti olan “Onlara, “Girin oraya esenlikle, güven içinde” denilir.”” veya İsra Suresinin 80. ayeti olan “Ve şöyle niyaz et: “Rabbim! Girilecek yere doğrulukla girmemi, çıkılacak yerden de doğrulukla çıkmamı sağla, bana tarafından yardımcı bir güç ver!”” ayeti kerimeleri yazılıdır.
Hulefai Raşidin Levhaları: Her caminin mihrabı üzerinde iki küçük levha bulunur. Birinde Lafzatullah (Allah celle celeluhu) diğerinde de Hz. Muhammed(sav)’in ismi yazılıdır. Bu iki levha dışında yine aynı sütunda bulunan diğer levhalarda ise Ebu Bekir es-Sıddîk Radıyallâhü anh, Hasan Radıyallâhü anh, Osman Radıyallâhü anh, Ömer el-Faruk Radıyallâhu anh, Ali Radıyallâhü anh ve Hüseyin Radıyallâhü anh isimleri yazılıdır. İsim yazılı tabelalarda isim kısmı büyük harflerle, dua ve lakap kısımları daha küçük harflerle yazılır. Dört büyük halifenin isimlerinin yazdığı levhalara Çehar Yar levhaları denir.
Mihrap Yazısı: Çoğu camilerin mihrabında da "Allah, O Allah’tır. O, yegâne hak mâbuddur ki O’ndan başka İlâh yok, yalnız O; daima yaşayan, duran, tutan, her an bütün hilkat üzerinde hâkim, Hayy ü Kayyum ancak O’dur. Ne gaflet basar O’nu, ne uyku. Göklerde, yerde ne varsa hepsi O’nundur. Kimin haddine ki izni olmaksızın O’nun yanında şefaat edebilsin? Allah, yarattıklarının işlediklerini, işleyenlerini, geçmişlerini, geleceklerini bilir. Onlar ise O’nun bildiklerinden yalnız dilediği kadarını kavrayabilir; başka bir şey bilemezler. O’nun kürsüsü, ilmi bütün gökleri ve yeri kucaklamıştır ve bunların koruyuculuğu, bunları görüp gözetmek kendisine bir ağırlık da vermez. O, öyle ulu, öyle büyük ve yücedir." anlamına gelen ayetel kürsi yazılıdır.
Kubbe Yazısı: Kubbe yazılarında da Allah’ın isimlerinin en çok geçtiği ayetler yazılır. Genel olarak Fatır Sursinin 35-41 ayetlerine ve Nur Suresi 24-36 ayetlerine sıkça rastlarız.
Şadırvan Yazıları: Camilerde abdest alınan şadırvanlarda suyun kıymeti bilinmesi adına genel olarak İnsan Suresi 21. ayeti ve Enbiya Suresi 30. ayeti kerimeleri yazılmaktadır.
Seleme Deveci
(Paye Haber Editörü)